تاثیر ورزش بر عملکرد مغز چیست؟

همه ما برای انجام هر کاری در طول عمر خود متکی به مغزمان هستیم. مهم نیست که چه‌کاری انجام می‌دهیم مهم این است که مغز ما همیشه در حال فعالیت است. حتی در خواب نیز مغز در حال کار کردن است. امروزه فعالیت‌های ورزشی منظم به‌عنوان بخش مهمی از یک سبک زندگی سالم به شمار می‌آید. دلایل متفاوتی وجود دارد تا شما عزیزان به سراغ ورزش کردن بروید که ازجمله آن‌ها می‌توان به جلوگیری از مشکلات قلب و عروق، کاهش وزن، جلوگیری از دیابت، فشارخون و حتی جلوگیری از خطرات مربوط به سکته مغزی اشاره کرد. مطالعات اخیر تاثیر ورزش در کارایی مغز در سایت دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که فعالیت‌های ورزشی مفید برای بدن درصورتی‌که با برنامه و منظم انجام شوند. تأثیر مثبتی بر مغز انسان خواهد داشت. درصورتی‌که علاقه‌مند به مطالعه تأثیرات ورزش در عملکرد مغز هستید تا انتهای این مقاله از سایت کالاورزش با ما همراه باشید.

1. 👈 تاثیر ورزش در بهبود عملکرد مغز
2. 👈 ورزش چگونه بر روی فعالیت مغز تأثیر می‌گذارد
3. 👈 کدام ورزش‌ها برای بهبود عملکرد مغز مفیدند

آیا ورزش در بهبود عملکرد مغز مؤثر است؟

متأسفانه مسائلی چون اقتصاد، تورم، آلودگی هوا و یا حتی بیماری‌هایی چون سرطان در جوامع شهرنشینی امری عادی شده است؛ اما امروزه خطراتی چون زوال عقل و آلزایمر نیز به این موارد اضافه‌شده که مشکلات روحی این افراد را دوچندان کرده است. تاثیر ورزش بر سلامتی بر هیچ فردی پوشیده نیست. دانشمندان دانشگاه هاروارد سال‌ها به دنبال اثرات ورزش روزانه بر مغز بوده‌اند هرچند که امروزه این تحقیقات همچنان کامل نیست اما برخی مطالعات اخیر توسط متخصصان علوم اعصاب نشان داد که فعالیت‌های ورزشی منظم شدید و یا متوسط به دلیل افزایش گردش خون، اکسیژن‌رسانی بیشتر و تأثیر بر روی گیرنده‌های عصبی در مغز می‌تواند بر روی عملکرد مغز تأثیر مثبتی داشته باشد. البته باید گفت تاثیر ورزش در سلامت مغز تنها به این چند مورد خلاصه نمی‌شود و موارد زیادی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی سلامت مغز و کارایی آن تأثیرگذار است.

ورزش چگونه بر روی فعالیت مغز تأثیر می‌گذارد؟

شاید بارها شنیده‌اید که مغز ما مانند یک ماهیچه است که نیاز به تقویت دارد. انصافاً این مقایسه درست نیست زیرا ماهیچه‌های بدن انسان با تحرک و جابجایی اندام‌ها ورزیده می‌شوند اما زمانی که نوبت به مغز می‌رسد بایستی دید متفاوتی به این قضیه داشته باشیم. تمرینات ورزشی از طرق مختلف بر روی بافت مغز تأثیر می‌گذارند وقتی‌که اقدام به انجام انواع تمرینات ورزشی می‌کنید ضربان قلب شما افزایش می‌یابد همین امر مستقیم باعث افزایش گردش خون و اکسیژن‌رسانی بیشتر به مغز خواهد شد. این مکانیسم زمانی که ادامه‌دار باشد به دلیل رساندن خون و اکسیژن بیشتر به بافت مغز فرآیندی به وجود می‌آید که به آن در علم پزشکی نورژنز یا فرایند تولید سلول‌های جدید مغزی و نورون می‌گویند؛ که به ارتباطات بیشتر گیرنده‌های عصبی در مغز منجر می‌شود و از این طریق پردازش اطلاعات در بافت مغز سریع‌تر و بهتر صورت می‌گیرد.

ورزش به‌عنوان نوشدارویی است که اثرات قابل‌توجه زیادی بر مغز می‌گذارد. زمانی که شما تمرین می‌کنید در بدن هورمونی به نام اندورفین ترشح می‌شود که آن را به‌عنوان هورمون شادی‌بخش می‌شناسند. به‌صورت طبیعی وقتی‌که هورمون شادی در بدن ترشح می‌شود استرس افراد کم شده و همین امر به فرآیند نوروژنز کمک بسیاری می‌کند. (زیرا استرس به‌صورت طبیعی نورن های مغزی را نابود می‌کند.)

بیشتر بخوانید: تاثیر ورزش بر سلامت ریه ها و دستگاه تنفسی

کدام ورزش‌ها برای بهبود عملکرد مغز مفیدند؟

در ادامه ما چند نمونه از تمرینات ورزشی مفید بر روی عملکرد مغز را معرفی خواهیم کرد. تمامی این تمرینات ورزشی چه به‌صورت انفرادی و چه به‌صورت گروهی به‌عنوان چالش اصلی بر روی ذهن و مغز شما خواهد بود. برای آشنایی با این تمرینات ورزشی و فواید ورزش منظم بر مغز با ما همراه باشید.

بدمینتون

بدمینتون امروزه به‌عنوان یک ورزش محبوب در سراسر جهان شناخته می‌شود. بدمینتون را می‌توان به‌صورت 2 یا 4 نفره انجام داد؛ بنابراین کاملاً مشخص است که ورزش بدمینتون به دلیل جنب‌وجوش و تحرک بسیار زیاد تأثیر مستقیم بر روی ضربان قلب و عملکرد عضلات خواهد داشت؛ اما آیا هرگز به این مورد فکر کرده‌اید که چگونه بر روی مغز شما تأثیرگذار است؟ ورزش مفرح بدمینتون به‌عنوان یک غذای بدون کالری برای مغز شناخته می‌شود. این بازی باعث افزایش هوشیاری ذهنی در فرد خواهد شد. دلیل آن‌هم این است که با بدمینتون نورون‌های جدیدی در مغز ایجاد می‌شود و به‌نوعی اتصالات سیستم عصبی در مغز افزایش می‌یابد.

زمانی که شما آماده برای ضربه به توپ می‌شوید بایستی تشخیص دهید توپ در چه مکانی و با چه سرعتی در زمین حریف بنشیند همین امر باعث می‌شود به‌مرور اتصالات عصبی مغز با سرعت شکل‌گرفته و قدرت حافظه و یادگیری و عملکرد به‌موقع شما بهتر شود. به همین دلیل است که ورزشکاران حرفه‌ای در این رشته ورزشی بسیار سریع تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند. ورزش تنیس و پینگ‌پنگ نیز عملکردی مشابه دارد. طبق مطالعات علمی بر روی ورزشکاران حرفه‌ای مشخص‌شده است که این ورزش‌ها مستقیم بر روی ناحیه‌ای از مغز به نام مخچه (مرکز تعادل و هماهنگی) تأثیر بیشتری دارد و نورون‌های این افراد از افراد معمولی در این ناحیه بیشتر است که باعث می‌شود تعادل و هماهنگی اندام‌های آن‌ها در هنگام عکس‌العمل به‌موقع بسیار پیشرفت داشته باشد. درصورتی‌که علاقه‌مند به ورزش بدمینتون می‌باشید و نیاز به خرید انواع تجهیزات ازجمله راکت و توپ بدمینتون هستید می‌توانید از طریق سایت کالاورزش محصول موردنظر خود را در برندهای معتبری چون Wish، یونکس و یا فاکس خریداری نمایید.

ژیمناستیک

ژیمناستیک به‌عنوان ورزشی است که به دوران باستان بازمی‌گردد. در آن زمان افراد جنگجو برای افزایش قدرت، تمرکز ذهنی و انعطاف‌پذیری بیشتر در کنار سایر ورزش‌های دیگر آن را انجام می‌دادند. امروزه این ورزش به دلیل ترکیب عواملی چون قدرت و انعطاف‌پذیری به شیوه هنرمندانه محبوبیت بسیاری دارد. بااین‌حال ژیمناستیک علاوه بر قدرت بدنی و انعطاف‌پذیری فواید دیگری ازجمله افزایش تمرکز و بهبود عملکرد مغز را خواهد داشت. ورزش ژیمناستیک با استفاده از حرکات مختلف چون بالانس و ایستادن بر روی دست‌ها چون نیاز به تعادل دارند بر روی چند بخش از مغز تأثیر می‌گذارد. ژیمناستیک باعث ایجاد سیناپس‌های عصبی جدید در بخش‌هایی از مغز ازجمله مخچه، قشر پیشانی و هیپوکامپ خواهد شد.

در این تمرینات ما هرچه قدر تکنیک و مهارت‌های جدیدی بیاموزیم درواقع ما در حال تمرین دادن این نواحی از مغزمان خواهیم بود. برای مثال زمانی که بخواهیم برای اولین بار تکنیک جدید ایستادن روی دست را تمرین کنیم مدارهای عصبی و نورون‌های جدید به‌مرورزمان در ناحیه مخچه و قشر جلو پیشانی شکل می‌گیرد که باعث افزایش تعادل و مهارت‌های حرکتی می‌شود. به دلیل اینکه در ژیمناستیک بایستی تمام تکنیک‌ها و حرکات با دقت و زمان‌بندی مناسبی انجام شود. لذا هرچه تکرار و تمرین بیشتر شود به‌صورت طبیعی فرآیند نوروژنر در بخش هیپوکامپ (بخش حافظه و یادگیری) بیشتر می‌شود و همین امر به تمرکز ذهنی شما در انجام حرکات می‌انجامد.

ورزش‌های هوازی چون ایروبیک، دوچرخه‌سواری و غیره

به‌طورکلی انجام تمرینات هوازی همچون ایروبیک، پیاده‌روی، کار با تردمیل و غیره نسبت به تمرینات با شدت بالا چون وزنه‌برداری، برای تقویت و ریکاوری سلول‌های مغزی مناسب‌تر است و نورون‌های بیشتری تولید می‌شود. ورزش دوچرخه‌سواری نیز علاوه بر مزایایی ازجمله تناسب‌اندام، کاهش وزن، سلامت قلب و عروق دارای فواید ذهنی زیادی است که یکی از مهم‌ترین تأثیرات آن بر روی بهبود خلق‌وخوی افراد خواهد بود. بر کسی پوشیده نیست که دوچرخه‌سواری روحیه انسان را جلا می‌دهد لذا ازلحاظ علمی روحیه شاد حین ورزش به دلیل برخی تغییرات سیستماتیک عصبی در مغز و بدن است. یک مطالعه علمی در سال 2015 میلادی در مجله سلامت آمریکا نشان داد که انواع ورزش‌های هوازی ازجمله دوچرخه‌سواری منجر به ترشح یک ماده طبیعی موسوم به اندو – کانابنوئید در مغز می‌گردد که باعث احساس لذت و خوشی در بدن خواهد شد.

با عکس‌برداری‌های به‌دست‌آمده از ورزشکاران حرفه‌ای دوچرخه‌سوار مشخص‌شده که این‌گونه افراد سلول سفیدرنگ بافت مغزی آن‌ها بسیار بیشتر از افراد عادی بوده است. بد نیست بدانید در مغز ما دو نوع سلول داریم که یکی سلول سفید و دیگری سلول خاکستری. سلول‌های خاکستری در مغز به گیرنده‌های عصبی و سیناپس‌ها ارتباط دارد و سلول‌های سفید درواقع بخش‌های مختلف این نواحی را به هم مرتبط می‌کنند. بنابراین هرچه میزان سلول سفید در مغز بیشتر شود. ارتباطات عصبی بین سلول‌های خاکستری نیز زیادتر می‌گردد که به افزایش هوش و تمرکز منتهی می‌شود. اگر به هر دلیل نمی‌توانید از دوچرخه‌سواری در محیط بیرون بهره ببرید می‌توانید با خرید دوچرخه ثابت خانگی در برند معتبر از سایت کالاورزش تمامی مزایای مفید آن را به دست آورید.

مطالعه بیشتر: میزان کالری سوزی دوچرخه سواری چقدر است؟

شطرنج

شطرنج نیز از دیرباز به‌عنوان بازی محبوب اشراف‌زادگان، نوابغ و افراد بااستعداد بود. البته امروزه این تصور غلط است که تنها شطرنج برای افراد نخبه می‌باشد. واقعیت این است که بازی سرگرم‌کننده شطرنج به‌عنوان ورزش ذهنی فوق‌العاده به‌حساب می‌آید. شطرنج باعث عملکرد بهتر مغز، بهبود حافظه و بهبود تمرکز خواهد شد. جالب است بدانید همه این مزایا هم در محیط واقعی و هم در محیط مجازی تأثیرگذار است. ورزش شطرنج به دلیل اینکه ساعت‌ها ذهن شمارا وارد چالش می‌کند باعث خواهد شد به‌مرور قدرت ذهنی شما افزایش یابد.

ازلحاظ علمی وقتی مغز هیچ عامل تحریک‌کننده را حس نکرده باشد متأسفانه به‌مرورزمان نرون ها مغزی از بین می‌روند اما زمانی که یک شطرنج‌باز اقدام به بازی و رقابت با سایرین می‌نماید درواقع هم از نیمکره چپ و هم نیمکره راست مغز استفاده می‌کند. در نیمکره چپ می‌توانید به‌خوبی جلوه بصری را تشخیص دهید و در نیمکره راست نیز می‌توانید الگوی رفتاری و حرکتی مهره را حدس بزنید. انجام بازی شطرنج باعث فعالیت بیش‌ازحد از ناحیه هیپوکامپ مغز خواهد شد (مسئول حافظه و یادگیری). شطرنج به بهبود حافظه کمک شایانی می‌کند به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند برای جلوگیری از بیماری آلزایمر از این بازی استفاده کنند. افراد شطرنج‌باز حرفه‌ای به دلیل اینکه بایستی با استفاده از تکنیک‌های خود با حریف مقابله کنند ذهن خود را به چالش می‌کشد این امر ازلحاظ علم عصب‌شناسی باعث افزایش رشته‌های دندریت (انتهایی گیرنده‌های عصبی) در مغز می‌شود که همین امر باعث عملکرد بهتر مغز خواهد شد.

بیشتر بخوانید: آموزش شطرنج به زبان ساده و تصویری

یوگا

یوگا به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین ورزش ذهن و بدن است که به دوران هند باستان بازمی‌گردد. یوگا حالت‌های رفتاری مختلف، تنفس ریتمیک و برخی تمرینات مراقبه‌ای را باهم ترکیب می‌کند تا اثرات جادویی بر روی ذهن شما القا کند. بسیاری از مطالعات پزشکی در مورد ورزش Yoga نشان داده است که آساناهای مختلف می‌توانند مستقیماً به قسمت‌های مختلف مغز ازجمله هیپوکامپ (مرکز یادگیری مغز)، آمیگدال (بخش بادامکی مغز برای تشکیل حافظه) و قشر جلو مغز (قسمت پیشانی که مسئول مدیریت افکار، خیال‌پردازی و توهمات) تأثیر مثبت بگذارد.

متخصصان علوم مغز و اعصاب بر این باور هستند که با روند پیری و افزایش سن حجم این مناطق خصوصاً منطقه هیپوکامپ مغز کم می‌شود که از نشانه‌های آلزایمر و زوال عقل خواهد بود؛ اما یوگا باعث می‌شود روند رشد سلول‌های جدید در بخش هیپوکامپ، آمیگدال و قشر جلویی مغز گسترش‌یافته که همین امر در تنظیمات هیجانات، یادگیری و حافظه تأثیر بالایی دارد. جالب است بدانید مغز انسان بافتی چروک‌خورده و چین‌خورده دارد. آیا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید دلیل این چین‌خوردگی‌ها چیست؟ در مابین این تورفتگی‌های مغز سلول‌ها و نرون ها زیادی جایگذاری شده‌اند؛ بنابراین زمانی که شما اقدام به تمرینات ورزشی می‌نمایید این چین‌خوردگی‌ها افزایش‌یافته و سلول‌های جدیدی به وجود می‌آیند. یوگا باعث می‌شود سطح تورفتگی‌ها در مغز افزایش یابد. در کنار همه این عوامل ترشح هورمون اندورفین به‌عنوان یک هورمون شادی‌بخش باعث کاهش استرس می‌گردد که ذهن شما را آرام می‌کند. اگر با این رشته ورزشی آشنا هستید و از یوگا کاران می‌باشید می‌توانید از طریق سایت کالاورزش اقدام به خرید انواع لوازم یوگا ازجمله مت یوگا، آجر یوگا، تخته استپ و سایر لوازم نمایید.

بیشتر بخوانید: ورزش یوگا چیست؟ خطرات و فواید یوگا برای سلامتی بدن

ورزش گلف

ورزش گلف یک بازی محبوب و خاص در تمامی کشورهای جهان بوده که علاوه برافزایش مهارت بدنی توانایی شمارا در حفظ آرامش و تمرکز نیز به چالش می‌کشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد ورزش گلف نیز یک‌راه عالی برای تقویت مغز خواهد بود. ورزش گلف باعث می‌شود جریان خون در مغز افزایش یابد. طبق مطالعات علمی، در حالت نرمال مغز به حدود 20 درصد اکسیژن با جریان خون معمولی نیاز دارد تا عملکرد عادی داشته حال اگر میزان گردش خون در مغز افزایش یابد طبیعتاً اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسید و مواد مغزی بیشتری چون گلوکز نیز به بافت مغز رسیده تا عملکرد بهتری در پردازش اطلاعات خواهد داشت. یکی دیگر از مزایای اصلی ورزش گلف این است که حس اجتماعی بودن را به انسان القا می‌کند. از طرفی این تمرینات باعث می‌شود هورمون لذت دوپامین در مغز ترشح شود و یک حس خوشحالی در بدن تداعی شود. برخی ورزش‌ها ازجمله گلف باعث می‌شود اختلالات خواب نیز به‌خوبی درمان شود. ولی متأسفانه این ورزش در برخی کشورها خیلی رواج نداشته و جای پیشرفت و توسعه بیشتری دارد.