ورزش والیبال برای اولین بار از ایالات‌متحده شروع به گسترش یافت. امروزه در سراسر جهان محبوبیت بی‌شماری برای این رشته ورزشی به وجود آمده به‌گونه‌ای که حدود 800 میلیون نفر در این کره خاکی حداقل هفته‌ای یک‌بار به تمرین ورزش والیبال می‌پردازند. در ابتدا فردی به نام ویلیام مورگان در سال 1895 زمانی که بسکتبال رونق بیشتری داشت، برای اینکه افراد بتوانند از یک ورزش مناسب دیگری استفاده کنند و کمتر خسته شوند والیبال را اختراع کرد. او شخصی بوده که به رشته‌های ورزشی توپی مختلف آشنا بود و آن را در والیبال به کار گرفت.
والیبال چگونه شکل گرفت؟
همان‌طور که در بالا به‌طور خلاصه شرح دادیم این رشته به سال 1895 میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان William Morgan مدیر انجمن مسیحیان در ماساچوست این ورزش را تحت عنوان Mintonette معرفی کرد. در ابتدا این ورزش توپی به‌صورت سرپوشیده تنها برای طبقه اشرافیان و تجار بود که از بازی پرتحرک بسکتبال خسته شده بودند. ویلیام مورگان قبلاً آن را با نام Mintonette معرفی کرد تا اینکه حدود یک سال بعد یکی از اساتید کالج اسپرینگفیلد آمریکا آن را با نام توپ والیبال امروزی نامید.
جالب است بدانید قوانین ابتدایی والیبال توسط مورگان در اولین کتابش به نام روش ورزشی اتحادیه انجمن مسیحیان آمریکایی در سال 1897 میلادی به چاپ رسید. چندی بعد در ایالات‌متحده این ورزش توپی Volleyball به‌عنوان بازی فوق‌العاده جذاب برای مردان، زنان، نیروهای نظامی، سازمان‌ها و سایر نهادها شناخته شد.
نامگذاری والیبال
والیبالی که قبلاً با نام mintonette و الهام گرفته از ورزش‌های راکتی چون تنیس بود به‌نوعی ساخته ذهنیت خلاق مورگان در سال 1895 می‌باشد. او در دوران دانشجویی خود در کالج اسپرینگ فیلد با جیمز نایسمیت که در آن دوران مخترع ورزش بسکتبال نیز به‌حساب می‌آمد دوست شد. پس از فارغ‌التحصیلی خود مورگان مدیر تربیت‌بدنی انجمن مسیحیان شد و در آن مرحله بود که ورزش ترکیبی والیبال را از بیس بال، هندبال و تنیس اختراع کرد.
بعدازآن ناظر اولین مسابقه نمایشگاهی در سال 1896 به نام آلفرد هالستد به‌سرعت دست به بازی والیبال برد و آن را در ابتدا به توپ والی تغییر داد. او در طی نمایش بازی بارها به مورگان اظهار داشته که این بازی را به نام توپ والی یا همان والیبال امروزی تغییر نام دهد. سپس در سال 1900 میلادی شرکت انتشاراتی America Sport کتاب‌هایی را با دستورالعمل و قوانین توصیفی به نام قوانین والیبال منتشر کرد.
بیشتر بخوانید: ابعاد زمین والیبال؛ زمین والیبال چند متر است
تاریخچه والیبال در ایران
تاریخچه ورزشی والیبال در ایران به سال 1920 میلادی بازمی‌گردد. زمانی که اولین بار این ورزش وارد کشور شد. در طول جنگ جهانی دوم که نیروهای متفقین ایران را اشغال کرده بودند، از این طریق ارتباطات ورزشی بین نظامیان و مردم عامه به اوج خود رسید. والیبال به‌طور رسمی در سال 1299 هجری شمسی توسط مهدی ورزنده به‌عنوان اولین مربی تیم ملی اداره شد. او را به‌عنوان پدر علم ورزش والیبال نیز می‌شناسند. فدراسیون والیبال برای اولین بار در سال 1324 با بسکتبال مشترک بود اما در سال 1336 ایران دارای فدراسیونی مستقل شد و امیرعباس امین به‌عنوان اولین رئیس فدراسیون والیبال انتخاب شد.
در سال 1958 میلادی برای اولین بار تیم ملی پاکستان به تهران دعوت شد و چند دیدار دوستانه با تیم ملی ایران، تیم باشگاهی و ارتش روسیه انجام گردید. در آن زمان ایران برای اولین بار در بازی‌های آسیا 1958 میلادی حضور یافت.
تاریخچه والیبال در جهان
پیش‌تر در مورد تاریخچه والیبال در جهان در ابتدای مطلب توضیحاتی را ارائه کردیم اما ورزش والیبال که امروزه به‌عنوان یکی از ورزش‌های محبوب در جهان شناخته می‌شود درگذشته فراز و نشیب‌های زیادی را خصوصاً در قوانین بازی تجربه کرده است. در همان سال‌های 1895 که مورگان آن را اختراع کرد سعی کرده بود برای راحتی بازیکنان خصوصاً بازیکنان مرد و زن برخی قوانینی را نیز به نگارش درآورد؛ زیرا بازی که توسط یک بازیکن در یک طرف زمین با ضربه به توپ آغاز و دیگر بازیکنان درصدد رد کردن توپ از تور بودند نه‌تنها در آن زمان بلکه امروزه جذابیت بالایی دارد. قوانینی که مورگان در نظر گرفته بود کاملاً با قوانین امروزی متفاوت بود. مثلاً او محدودیتی را برای تماس بازیکنان با توپ در نظر نگرفته بود و یا در ورزش بانوان برخی قوانین را ساده کرده بود.
این ورزش در ایالات‌متحده گسترش یافت و سپس به کانادا رفت و ازآنجا نیز به نیم‌کره جنوبی و کشور کوبا رسید. سپس در کشورهایی همچون فرانسه، چک، لهستان، بلغارستان، شوروی، رومانی و غیره به محبوبیت رسید. تنها در 7 سال این ورزش به‌عنوان بهترین ورزش جهان در کنگره بین‌المللی PlayGround of America ارائه گردید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با قوانین و مقررات بازی والیبال
اولین رقابت ها و مسابقه والیبال در تاریخ
زمانی که این رشته به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین ورزش‌های توپی شناخته شد، برای اولین بار در سال 1949 در یک زمین تنیس بازسازی‌شده در پراگ به‌عنوان پایتخت کشور چک، یک رقابت بین‌المللی آغاز گردید. درواقع اولین مسابقه جهانی والیبال تنها بین 6 تیم اروپایی بود. برخی کشورها ازجمله رومانی، بلژیک، فرانسه، شوروی و غیره حضور داشتند که در این دوران شوروی فاتح رقابت‌ها شد. در سال 1952 در مسکو پایتخت اتحادیه جماهیر شوروی، حضور کشورهای هند و لبنان، عطر و بویی تازه را به مسابقات بین‌المللی داد.
در این دوران نیز میزبان مسابقات یعنی شوروی بدون حتی یک باخت فاتح رقابت‌ها شد. در سال 1956 میلادی تقریباً 4 سال بعد در 30 آگوست در پایتخت فرانسه با تغییر برخی قوانین بازی، فرانسه میزبان رقابت‌ها به‌عنوان تنها نماینده اروپای غربی، به گروه A رقابت‌ها راه پیدا کرد؛ اما در این رقابت‌ها جمهوری چک اول شد، شوروی سوم و رومانی مدال نقره را از آن خود کرد. در سال 1960 در کشور برزیل شهر ریودوژانیرو به‌عنوان دومین شهر بزرگ برزیل، هفت تیم از قاره امریکا، شش تیم از اروپا و یک تیم از آسیا که البته در آخرین لحظه انصراف داد، شرکت داشتند. بار دیگر شوری فاتح رقابت‌ها شد. به همین ترتیب حدوداً هر 4 سال یک‌بار این رقابت‌ها در سطح بین‌المللی به میزبانی کشورهای مختلف آغاز می‌شود.