تاریخچه بسکتبال در جهان و ایران

در این مقاله به موضوع تاریخچه ورزش بسکتبال در جهان و ایران همراه با قوانین اولیه این ورزش که توسط دکتر جیمز نای اسمیت اختراع کننده ورزش بسکتبال تنظیم شد و عناوین و مقام های کسب شده توسط تیم ملی بسکتبال ایران در رقابتهای جهانی و آسیایی خواهیم پرداخت.

۱. تاریخچه و چگونگی پیدایش ورزش بسکتبال

۲. قوانین بسکتبال در ابتدا ابداع  آن توسط دکتر جیمز نای اسمیت

۳. تاریخچه بسکتبال در ایران

۴. عناوین کسب شده در رقابت های جهانی آسیایی توسط تیم ملی بسکتبال

با شنیدن نام هایی مانند مایکل جردن، مجیک جانسون و شکیل اونیل ناخودآگاه بسکتبال و لیگ NBA ما را به دنیای پر هیجان خودش خواهد برد لیگی که بازی کردن در آن جزء آرزوهای هر بسکتبالیستی است. کمتر کسی را می توان یافت که با بسکتبال غریبه باشد و یا توپی به سمت سبد بسکتبال رها نکرده باشد. از این رو بر آن شدیم تا نگاهی گذرا به تاریخچه این ورزش در جهان و کشورمان داشته باشیم. البته در مقالات قبلی پیرامون توپ بسکتبال مفصل توضیحاتی را ارائه کرده ایم برای آشنایی با تاریخچه و چگونگی پیدایش این ورزش با ما همراه باشید.

تاریخچه و چگونگی پیدایش ورزش بسکتبال

ورزش بسکتبال در سال ۱۸۹۱ میلادی در کشور آمریکا ابداع شده است. اما پیشینه این ورزش به قرن ها قبل از ابداع آن در آمریکا ، در آمریکای جنوبی در کشورمکزیک فعلی در بین قبایل مایا و اولماک با نام پوک تا پوک ( POK-TA-POK) و درکشورمان ایران در میان گله داران با نام پاتو (PATO) چیزی شبیه بازی بسکتبال انجام می شده است. در بین قبایل مایا و اولماک از توپ و حلقه ای تقریبا شبیه به بازی بسکتبال کنونی ، توپی که از برگ درختان ساخته شده بود و حفره هایی به منظور سبد در زمینی وسیع  قرار داشت بازی می شده است. اما در کشورمان این بازی به این شکل بود که سوارکاران در قالب دو تیم در میدانی وسیع توپی را که دارای دستگیره هایی بود با پاس دادن به یکدیگر به نزدیک تیرک چوبی که در روی آن حلقه و سبدی توری قرار داشت بیاندازند. همانطور که گفته شد ورزش بسکتبال در آمریکا ابداع شد. در سال ۱۹۸۱ دکتر جیمز نای اسمیت کانادایی DR. james naismith الاصل که تابعیت آمریکا را داشت و دریکی دانشگاه های ایالت ماساچوست آمریکا به نام اسپرینگ فیلد Spring field مشغول تدریس بود توسط ریاست دانشگاه مامور شد تا ورزشی را ابداع کند تا دانشجویان در فصول سرد سال که  ورزش کردن در فضای باز مشکل است بتوانند در جهت آمادگی جسمی ورزشی را در سالن انجام دهند تا برای فصل بهار و تابستان برای انجام مسابقات هاکی ، فوتبال و بیسبال از آمادگی بدنی برخوردار باشند.

دکتر نای اسمیت پس از تحقیق به این نتیجه رسد که ورزشی را ابداع کند که توپ در آن نقش اساسی داشته باشد و بازی به صورت تیمی انجام و بر مهارت فردی بازیکنان دلالت داشته و برخورد های فیزیکی و خشن در آن نقش نداشته و کاملا قانون مند باشد حاصل تحقیقات دکتر جیمز نای اسمیت ابداع ورزش بسکتبال شد. در ابتدای شروع بازی دکتر جیمز نای اسمیت دو سبد حمل میوه را در دو طرف دیوار سالن ورزش دانشگاه اسپرینگ فیلد در ارتفاعی نسبتا بلند تر از قد یک انسان بلند قامت نصب و از دانشجوبان ورزشکار خواست تا در قالب دوتیم  تلاش کنند توپ را با دست و به شکل پاس کاری به داخل سبد تیم مقابل بیندازند. در این خلال تیمی که توپ را اختیار ندارد باید مانع از انداختن توپ یه سبد ش شده و تلاش کند توپ را صاحب شود. اولین مسابقه بسکتبال در قالب دو تیم ۹ نفره در سالن ورزشی دانشگاه اسپرینگ فیلد انجام و نخستین گل تاریخ بسکتبال را دانشجویی به نام ویلیام چیلس به ثمر رساند کمی بعد فردی بنام فرانک موهان با توجه به نوع بازی که در آن توپ و سبد دو جزء اصلی و هدف این ورزش بودند این ورزش را بسکتبال نامید که مورد توجه و قبول دکتر جیمز نای اسمیت قرار گرفت و نام بسکتبال بدین شکل تثبیت شد.

بیشتر بدانید: خلاصه قوانین جدید بسکتبال

قوانین بسکتبال در ابتدا ابداع  آن توسط دکتر جیمز نای اسمیت

دکتر جیمز نای اسمیت پس از ابداع بسکتبال به این جهت که این ورزش تبدیل به ورزشی خشن نشود قوانین و مقررات دقیقی برای بسکتبال تنظیم کرد از جمله آن قوانین:

1. بازیکنان یه هیچ عنوان اجازه نداشتند که توپ را از دست یکدیگر بربایند
2. بازیکنی که توپ را در اختیار داشت اجازه آن را نداشت که با توپ قدم زده و با بدود
3. انجام هر نوع حرکت فیزیکی مانند هل دادن و یا خشونت ودرگیری فیزیکی ممنوع بود
4. تنها باریکنانی که توپ را در اختیار نداشتند مجاز بودند که به هر سمت زمین که مایلند دویده و جایگیری کنند.
5. بازیکن صاحب توپ موظف است توپ را به هم تیمی های خود رسانده و یا اقدام به شوت به سمت سبد تیم حریف کند.

این ۵ مورد جزء قوانین اولیه ورزش بسکتبال بود که توسط دکتر نای اسمیت وضع شد وی پس از مدتی  اقدام به تکمیل و تنظیم قوانبن جامع تری برای بسکتبال نمود و یک نسخه از آن را برای دانشگاه های علاقمند به این ورزش جدید ارسال کرد. باید اشاره کرد که در ابتدای ابداع بسکتبال از سبد های میوه ای استفاده می شد که انتهای آن مسدود یود و هنگامی که توپ درون سبد قرار می گرفت باید شخصی با کمک نردبان توپ را از داخل آن خارج و دوباره بازی به جریان می افتاد که این خود یک اشکال در این ورزش محسوب می شد.

درست یکسال بعد از ابداع بسکتبال فردی به نام لئو آلن در سال ۱۸۹۲ سبدی از جنس سیم  ساخت که از مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به سبد های میوه ای که از جنس چوب و الیاف بودند برخوردار بود که با استقبال خوبی رو به رو شد و چندی نگذشت که این ورزش جدید در میان دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلد و سایر دانشگاه های ایالت ماساچوست از محبوبیت بی نظیری برخوردار شد. در سال ۱۹۸۲ دکتر جیمز نای اسمیت قوانین بازی بسکتبال را در قالب کتابی منتشر و در دسترس عموم قرار داد و اولین مسابقه رسمی بسکتبال در سال ۱۸۹۶ میان تیمی از دانشگاه آیووا و تیمی از دانشگاه شیکاگو برگذار شد که در نهایت این بازی تاریخی با نتیجه ۱۵ به ۱۲ به نفع  تیم دانشگاه شیکاگو به پایان رسید. همچنین خرید توپ بسکتبال سایز 6 در کالاورزش موجود می باشد.

چگونگی تشکیل فدراسیون جهانی بسکتبال FIBA

با فراگیر شدن ورزش بسکتبال در میان دانشگاه های سراسر آمریکا و انجام بازی بسکتبال در میان دانشجویان آرام آرام این ورزش به سطح جامعه آمریکا نفوذ کرد به شکلی که بازی بسکتبال در اماکن عمومی رواج پیدا کرد و توسط دانشجویان خارجی محصل در دانشگاه های امریکا به کشور های خود شناسانده شد و اولین کشوری که بسکتبال را در خود پذیرا شد کانادا بود و پس از آن در فرانسوی ها در سال ۱۸۹۳ ، هندی ها و چینی ها در سال ۱۸۹۴ ، بریتانیایی ها در سال ۱۸۹۴ و ژاپن در سال ۱۹۱۱ با ورزش بسکتبال آشنا شدند. درسال ۱۹۳۲ در کشور سوئیس و شهر ژنو فدراسیون جهانی بسکتبال (FIBA) با نمایندگی چندین کشور تاسیس و شروع به فعالیت کرد و در سال ۱۹۳۶ به رقابت های المپیک در کشور آلمان و شهر برلین راه یافت و مسابقات بسکتبال در این المپیک با حضور ۲۱ تیم صورت گرفت و در نهایت کشور آمریکا به قام قهرمانی و کسب مدال طلا و کشورهای کانادا و مکزیک به ترتیب دوم و سوم شدند. کشورمان در سال ۱۹۴۵ به عضویت فدراسیون جهانی  ورزش بسکتبال (FIBA) در آمد.

تاریخچه بسکتبال در ایران

برخی بر این عقیده هستند که ورزش بسکتبال در سال ۱۲۸۰ شمسی برابر با ۱۹۰۱ میلادی به ایران وارد شده است اما آنچه که در تاریخ این ورزش در کشورمان به ثبت رسیده حاکی از آن است که بسکتبال در خلال سالهای ۱۳۱۰ الی ۱۳۱۱ توسط کارمندان سفارتخانه های خارجی به ایرانیان شناسانده شده است که به طور غیر رسمی در بین عوام انجام می گرفته است اما آنچه مشخص است ورزش بسکتبال توسط یک دانشجوی ایرانی به نام فریدون شریف زاده که در کشور ترکیه تحصیل می کرده است به طور رسمی وارد ایران شده و برای اولین بار در دبیرستان البرز تهران به دانش آموزان این دبیرستان معرفی و زمینه پایه گذاری و آموزش آن به طور رسمی از این مقطع در کشورمان شروع شده است.

با فراگیر شدن این ورزش درکشورمان در سال ۱۳۲۴ شمسی مصادف با سال ۱۹۴۵ میلادی فدراسیون بسکتبال در کشور تاسیس و به عضویت فدراسیون جهانی این ورزش در آمد. دقیقا سه سال بعد تیم ملی بسکتبال کشورمان در سال ۱۹۴۸ موفق شد جواز حضور در اولین رقابت بین االمللی خود یعنی المپیک لندن را کسب کند و مقام ۱۴ مسابقات را کسب کند. پس از المپیک لندن از کشورمان دعوت شد تا در رقابتهای اروپایی سال ۱۹۵۰ بسکتبال که در کشور ترکیه انجام می شد شرکت کند که در آن رقابتها کشورمان با درخشش خیره کننده بازیکنان توانست مقام سومی رقابت ها را کسب نماید.

یک سال بعد کشورمان موفق شد در اولین دوره بازیهای آسیایی که در کشور هند و شهر دهلی نو انجام می شد به مقام سومی آسیا نائل شود که این شروع فعالیت بسکتبال کشورمان بود و همواره بسکتبال کشورمان جزء مدعیان اصلی قهرمانی این ورزش در سطح آسیا محسوب می شود که ستارگانی همچون حامد حدادی و ارسلان کاظمی با درخشش در رقابت های آسیایی موفق به حضور در لیگ ان بی ای آمریکا معتبر ترین لیگ بسکتبال جهان شدند. در ادامه به عناوین کسب شده توسط تیم ملی بسکتبال کشورمان در سطح آسیایی و جهانی خواهیم پرداخت. در فروشگاه ورزشی کالاورزش خرید توپ بسکتبال خیابانی امکان پذیر است.

عناوین کسب شده در رقابت های جهانی آسیایی توسط تیم ملی بسکتبال

• قهرمانی آسیا : ۳ بار در سالهای ۲۰۰۷، ۲۰۰۹ ،۲۰۱۳  ودر سال ۲۰۱۵ مقام سوم آسیا
• بازیهای آسیایی : ۱ بار نایب قهرمانی در سال ۲۰۱۴ و ۳ بار مقام سومی در سالهای ۱۹۵۱، ۲۰۰۶، ۲۰۱۰
• قهرمانی غرب آسیا : ۵ دوره در سالهای ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۱۰، ۲۰۱۱، ۲۰۱۳ نایب قهرمانی ۲ دوره در سالهای ۲۰۱۲، ۲۰۱۴
• رقابت های کاپ آسیا : ۲ دوره سالهای ۲۰۱۲، ۲۰۱۴
• رقابتهای توپ الماس FIBA : مقام چهارمی سال ۲۰۰۸
• رقابت های المپیک : بهترین نتیجه کسب شده مقام ۱۱ رقابت های المپیک ۲۰۰۸ چین.

عناوین کسب شده توسط تیم ملی بسکتبال کشورمان گواه این است که همواره تیم ملی کشورمان از مدعیان اصلی این ورزش در سطح آسیا بوده است.