در این مقاله به تاریخچه کوتاهی از مکمل های ورزشی و معرفی مکمل های رایج از قبیل کراتین، پروتئین وی، بتاآلانین و همچنین مضرات استفاده نادرست از آنها و دلایل استفاده از مکمل ها در ورزش بیان شده است.
۱. تاریخچه مکمل ورزشی
۲. مکمل های رایج
۲.۱ کراتین
۲.۲ بتاآلانین
۲.۳ پروتئین وی
۳. دلیل استفاده از مکمل های ورزشی
۴. مضرات استفاده نادرست از مکمل
۵. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی
تاریخچه مکمل ورزشی
از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ورزﺷﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﻤﻮد، ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻐﺬﯾﻪ و استفاده از مکمل های ورزشی ﻫﻤﻮاره در ذﻫﻦ ورزﺷﮑﺎران وﺟﻮد داﺷﺘﻪ است. ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻮم ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژی ورزﺷﯽ، ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ و ﺗﻐﺬﯾﻪ، اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ و درﯾﺎﻓﺖﻫﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪای ﺑﺮ ﮐﺎرﮐﺮد ورزﺷﮑﺎران ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد، وﻟﯽ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ آن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎور ﺧﻮد ورزﺷﮑﺎران اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ. ﻣﮑﻤﻞ ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ از آن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﮑﻤﻞ ورزﺷﯽ ﻧﯿﺰ ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد، ﺑﻪ ﻣﻮادی اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف رﻓﻊ کمبودهای غذایی ورزشکاران (کمبود آهن و ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرﮐﺮد ورزﺷﯽ) آﻧﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل، مکمل ﮐﺮاﺗﯿﻦ که از ﺳﻮی ورزﺷﮑﺎران ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻟﺬا در ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل در رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه و ﺧﺎﺻﯿﺖ دوﭘﯿﻨﮓ ﻧﺪارﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎری از ورزﺷﮑﺎران ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ورزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ارﻗﺎم ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ روﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ورزﺷﮑﺎران رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﯽ ﮐﺎﻧﺎدا در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت اﻟﻤﭙﯿﮏ آﺗﻼﻧﺘﺎ و سیدنی به ترتیب ۶۹% و ۷۴% سابقه مصرف مکمل های غذایی را برای مسابقات ورزشی داشتند. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ورزﺷﮑﺎران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ، ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ و ﻓﺮوش ﻣﮑﻤﻞ ﻧﯿﺰ از روﻧﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻓﺮوش مکمل ها در سال به رقمی بیش از ۱۷ میلیارد دلار می رسد.
مطالعه بیشتر: برای شروع بدنسازی چه کنیم
مکمل های رایج
کراتین
کراتین را می توان بصورت معمول در بدن یافت این ترکیب به رشد عضلات و تقویت آن ها بسیار کمک می کند. ساختار شیمیایی این مکمل شبیه آمینواسیدها است. بدن به‌طور طبیعی، کراتین را از آمینواسیدهای گلیسین و آرژنین تولید می‌کند.
بتاآلانین
این ماده تاثیر فوق العاده در توقف و شروع های ناگهانی دارد و بیشتر مورد مصرف ورزشکاران رشته فوتبال و بسکتبال می باشد و ورزشکاران حرفه ای بیشتر این مکمل استفاده می کنند.
پروتئین وی
پروتئین یک ماده مغذی مهم است که همه به طور روزانه به آن نیاز دارند. پروتئین در ترمیم سلولهای بدن، ترمیم و بازسازی عضلات و استخوانها و کنترل بسیاری از فرآیندهای مهم بدن مربوط به سوخت و ساز نقش بسیار کلیدی ایفا می کند. پروتئین منبع بسیار مهمی برای تامین انرژی بدن می باشد.
دلیل استفاده از مکمل های ورزشی
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻏﺬاﯾﯽ ورزﺷﮑﺎران ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻓﺮاد ﻋﺎدی اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺪت و ﺷﺪت ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺑﺪﻧﯽ، اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ، ﺑﺮآورده ﮐﺮدن ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﮑﯽ ورزﺷﮑﺎران در ﺣﯿﻦ ورزش ﯾﺎ رﯾﮑﺎوری و ﭘﺲ از آن، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺪن در وﻋﺪهﻫﺎی ﺗﻤﺮﯾﻨﯽ بعدی، نیازمند مصرف بیشتر مواد مغذی است. در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد، ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژی ورزﺷﮑﺎران ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ بیش از ۹۰۰۰ کیلوکالری در روز می رسد، از طریق تغذیه ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺣﺠﻢ زﯾﺎد ﻏﺬای ﻣﺼﺮﻓﯽ و ﯾﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﯿﻦ وﻋﺪهﻫﺎی ﺗﻤﺮﯾﻦ، در اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ورزﺷﮑﺎران ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ. ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ داﺷﺘﻦ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ورزﺷﮑﺎران در ﺣﺠﻢ ﮐﻢﺗﺮ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ مفید باشد. از ﻃﺮﻓﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺑﺮﺧﯽ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی دارای آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪان ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺨﺮﯾﺐ اﮐﺴﺎﯾﺸﯽ ﻋﻀﻼت و ﯾﺎ ﮐﺮاﺗﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت و ﺗﻮده ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﯾﺎ ﺑﯽﮐﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﯾﻢ ﺑﺮای ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ، ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮاد در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺷﺪت ﺗﻤﺮﯾﻨﺎت ورزﺷﯽﺷﺎن زﯾﺎد اﺳﺖ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ آنﻫﺎ در ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ، ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. بنابراین ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮای ورزﺷﮑﺎراﻧﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻی ﺗﻤﺮﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺪﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ در ورزﺷﮑﺎران ﻋﺎدی ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل ﺻﺤﯿﺢ ﺗﻐﺬﯾﻪ اﻣﮑﺎن است.
مضرات استفاده نادرست از مکمل ها
اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﯽروﯾﻪ اﻧﻮاع ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ در ﺑﯿﻦ ورزﺷﮑﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﻣﺼﺮف اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ ﺑﺮﺧﻼف ادﻋﺎﻫﺎی ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﺳﺎزﻧﺪه آنﻫﺎ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ و ﯾﺎ ﻣﺼﺮف زﯾﺎد آنﻫﺎ ﻋﻮارﺿﯽ ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺮس، ﮐﻢ آﺑﯽ ﺑﺪن و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮده اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ را بدنبال دارد. از ﻃﺮﻓﯽ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻗﺎﭼﺎق ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺑﺎ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، و ﯾﺎ ﺣﺎوی ﻣﻮاد ﻧﯿﺮوزا ﻫﺴﺘﻨﺪ. و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ روی ﺑﺮﭼﺴﺐ آنﻫﺎ ﻗﯿﺪ ﻧﺸﺪه، اﻣﺎ ﺣﺎوی ﻣﻮاد ﻏﯿﺮ ﻏﺬاﯾﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮوﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎ و ﻣﺤﺮکﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﺮ ﮐﺪام دارای ﻋﻮارض ﺧﺎص ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ از وﺟﻮد ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻗﺎﭼﺎق و ﻏﯿﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮزﯾﻊ ﮔﺴﺘﺮده اﯾﻦ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ در ﺑﺎﺷﮕﺎهﻫﺎی ﺑﺪنﺳﺎزی و ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻏﯿﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد، ﻧﻈﺎرت و ﻣﺸﺎوره در زﻣﯿﻨﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮاﺟﻊ آﮔﺎه و ﻣﺴﺌﻮل، ﺿﺮوری ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ.
ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی
در ﭘﺎﯾﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺼﺮف ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ و رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ در ﺑﯿﻦ ورزﺷﮑﺎران، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﺎﺷﮕﺎهﻫﺎی ﺑﺪﻧﺴﺎزی، ﻻزم اﺳﺖ اﺷﺨﺎص ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ورزﺷﮑﺎران، ﻣﺮﺑﯿﺎن، ﭘﺰﺷﮑﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺗﻐﺬﯾﻪ در ﺧﺼﻮص ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت، ﻋﻮارض، ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده اﻧﻮاع ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎورﻫﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﻣﺼﺮف و ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﺼﺮف اﺻﻼح ﮔﺮدد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻓﺮاواﻧﯽ و دﻻﯾﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ و ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺮات ورزﺷﮑﺎران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ذﯾﻞ از اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهای ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﮐﺸﻮرﻣﺎن، ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﺎﮐﯽ از ﺷﯿﻮع ﺑﺎﻻی ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﯿﻦ ورزﺷﮑﺎران در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎﺳﺖ بین ۴۰% تا ۸۸% ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺑﯿﺶ از ۳ ﻫﺰار ﻧﻮع ﻣﮑﻤﻞ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﺎﻣﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در ﺑﺎزارﻫﺎی دﻧﯿﺎ و ﻋﺪم ﻧﻈﺎرت دﻗﯿﻖ ﺑﺮ ﺗﻮزﯾﻊ آﻧﺎن، ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ ﻓﺮآوردهﻫﺎ از ﻣﻮادﻏﯿﺮ ﻣﺠﺎز و ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﺗﻘﻠﺒﯽ و ﻏﯿﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ساخته شده اند. ﻟﺬا ﺗﺮﺳﯿﻢ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﻮﺟﻮد، زﻣﯿﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻌﺪی را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورد.